Vì sao virus corona chủng mới ‘làm khó’ giới y khoa?
TTO - Ông Anthony Fauci, Giám đốc Viện dị ứng và các bệnh truyền nhiễm quốc gia Mỹ, cho rằng mức độ nguy hiểm chết người của virus corona chủng mới cao gấp 10 lần so với virus gây bệnh cúm mùa.
Bất kể nhiều thập kỷ nghiên cứu, các virus giống SARS-CoV2 vẫn đang là nguy cơ lớn đe dọa sức khỏe loài người - Ảnh: AFP
Theo tạp chí Vox (Mỹ), sự nguy hiểm của dịch bệnh COVID-19 bắt nguồn từ chính những điểm đặc thù của các virus gây bệnh nói chung và của virus SARS-CoV-2 nói riêng.
Chủng virus corona mới này là một trong những nguy cơ lớn nhất nhân loại phải đối mặt. Ngay cả với sự phát triển của y học hiện đại, cho tới nay chúng ta chỉ mới loại bỏ được một loại virus, đó là virus gây bệnh đậu mùa. Nhưng để đạt được thành tựu đó, nhân loại cũng đã phải trải qua nỗ lực tiêm phòng vắcxin trên quy mô lớn toàn cầu kéo dài nhiều thập kỷ.
Tấn công vào tận tế bào
Ngay lúc này, các bác sĩ vẫn đang sử dụng những biện pháp điều trị chung để kiểm soát các triệu chứng do SARS-CoV-2 gây ra, vẫn chưa có vắcxin hay thuốc điều trị nào để "trị" COVID-19.
Có nhiều nhân tố khiến các loại virus kiểu như SARS-CoV-2 là mối đe dọa nguy hiểm với con người. Điều tích cực là tới nay giới khoa học đã hiểu nhiều hơn về cách thức tấn công người bệnh của chủng virus này.
Các virus là những vi trùng gây bệnh quái đản nhất. Chỉ với một vài phân tử, chúng có thể tập hợp thành đủ loại hình dạng nhỏ bé khác nhau.
Chúng cũng có thể di chuyển giữa các vật chủ thông qua môi trường không khí, nước, đất và các giọt dịch bắn. Chúng biến đổi gen cũng rất nhanh chóng và thực sự thì chúng có ở khắp mọi nơi, từ đại dương cho tới bầu trời.
So với các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm khác như vi khuẩn và nấm, virus nhỏ hơn và có cấu trúc đơn giản hơn. Trên thực tế, các virus thậm chí còn có thể làm các vi trùng khác… sinh bệnh.
Và cũng vì có cấu trúc quá đơn giản nên hầu hết các nhà khoa học thậm chí còn không coi chúng là các sinh vật sống.
Chẳng hạn, virus gây bệnh viêm tủy xám chỉ rộng 30nm (nm là nanomet, đơn vị đo chiều dài, 1nm bằng một phần tỉ mét).
Virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19 có kích thước khoảng 120nm. Trong khi đó vi khuẩn E. coli lớn gấp 16 lần so với SARS-CoV-2, còn tế bào hồng cầu trong máu người cũng lớn gấp 64 lần so với SARS-CoV-2.
Một tế bào người dùng 20.000 kiểu protein khác nhau. HIV chỉ dùng 15 kiểu protein khác nhau, SARS-CoV-2 dùng 33 kiểu.
Các mầm bệnh có kích thước lớn hơn như vi khuẩn chứa những công cụ phân tử chúng cần để tự nhân bản. Tuy nhiên, những công cụ này cũng khiến vi khuẩn dễ bị các loại thuốc kháng sinh tấn công vì thuốc kháng sinh sẽ xen vào cơ chế phân tử của vi khuẩn mà không phải cơ chế phân tử của tế bào người.
Đó là lý do vì sao thuốc kháng sinh có thể "tìm diệt" vi khuẩn hiệu quả hơn nhưng lại không diệt được các loại virus vì các virus không thể tự nhân bản. Virus phải xâm nhập vào các tế bào, giành cơ chế hoạt động của tế bào vật chủ để tự nhân bản.
"Vi khuẩn rất khác chúng ta nên các loại thuốc (kháng sinh) có nhiều mục tiêu để tấn công, tìm diệt. Các virus nhân bản bên trong các tế bào nên chúng sử dụng rất nhiều cơ chế tương tự như các tế bào của chúng ta đang hoạt động, do đó việc tìm ra các loại thuốc tìm diệt được virus mà không gây tổn hại cho tế bào người sẽ khó khăn hơn", giáo sư vi sinh học và miễn dịch học Diane Griffin thuộc Trường Y khoa cộng đồng Bloomberg tại ĐH Johns Hopkins giải thích.
Cùng với đó, lại có rất nhiều loại virus khác nhau, chúng cũng nhanh chóng biến đổi gen nên theo thời gian, những vắcxin cũng như thuốc điều trị một bệnh do virus gây ra có thể sẽ bị giảm hiệu quả là vì vậy.
Còn một vấn đề nữa khiến việc điều trị các bệnh do virus gây ra khó khăn hơn là cách cơ thể chúng ta phản ứng với chúng. Thông thường khi hệ miễn dịch phát hiện virus xâm nhập, nó sẽ sản sinh kháng thể chống lại.
Tuy nhiên vấn đề ở chỗ có những lúc trước khi hệ miễn dịch kịp thời có phản ứng phòng vệ thì virus đó đã kịp gây hại cho sức khỏe người bệnh và thậm chí còn lây bệnh cho người khác rồi.
Khi hệ miễn dịch kích hoạt cơ chế phòng vệ của cơ thể, chúng có thể gây ra những vấn đề như sốt hay viêm. Trên thực tế, có những khi, lúc các những triệu chứng này xuất hiện thì virus cũng đã bắt đầu giảm hoạt động hoặc đã quá muộn, không thể can thiệp gì nữa.
Bác sĩ Anthony Fauci, giám đốc Viện dị ứng và các bệnh truyền nhiễm quốc gia Mỹ - Ảnh: AFP
Chống bệnh do virus gây ra thế nào?
Các nhà nghiên cứu y khoa đang sử dụng hai chiến lược bao quát để chống dịch bệnh COVID-19: làm chậm lại tốc độ lây lan và gây hại của virus corona chủng mới và nâng cao khả năng tự chống chọi bệnh tật của con người.